MENU
“Mijn takenpakket bestaat uit drie onderdelen: onderzoeken, laten zien en in kaart brengen waar we nu staan, daarover onderwijs verzorgen, en een terugkoppeling maken naar kerken en organisaties. Ik leg hierbij de link tussen ecologie en christelijke organisaties in een wereldwijde context.”
Aan het woord is David Onnekink. Hij is getrouwd met Martine en samen hebben ze drie kinderen, waarvan de middelste geboren en overleden is in 2015. Ze schreven er samen de roman ‘Oker’ over. Sinds 1 januari 2024 is David gestart als bijzonder hoogleraar op de Martine Vonk-leerstoel voor christelijk ecologisch denken aan de Theologische Universiteit Utrecht.
Samen met vijf andere Prisma-leden (Woord & Daad, ZOA, World Vision, Tearfund en Dorcas) financiert Verre Naasten een derde deel van de leerstoelkosten. De Prisma-organisaties hopen daarmee dat ook de stem van het mondiale zuiden meeklinkt en dat kennis beschikbaar komt voor het internationale netwerk. Naast deze nieuwe leerstoel is David in vaste dienst bij de Universiteit Utrecht, departement Geschiedenis en Kunstgeschiedenis.
“Deze leerstoel geeft mij de mogelijkheid om onderzoeken uit te bouwen en samenwerking te zoeken met christelijke organisaties. Vanuit mijn achtergrond als historicus heb ik geleerd dat (protestantse) zendelingen zich al eeuwenlang interesseren voor ecologie en milieu. Van oudsher zijn zending en ecologie dan ook veel meer met elkaar verweven dan wij ons realiseren. Maar waar is die interesse voor het milieu in christelijk Nederland gebleven?
De eerste zendelingen hadden al oog voor de natuur. Ze schrijven in hun boeken hoe er een ijsbeer door het dorp loopt en vertellen over de prachtige natuur die ze zien in de koloniën. Tegelijkertijd wordt de toon vanaf de 19e eeuw een stuk serieuzer als diezelfde zendelingen zien dat bomen worden gekapt en de grond schraler wordt. Zij trekken aan de bel en vinden dat er wat aan gedaan moet worden. Met de beste bedoelingen, maar soms ook heel neerbuigend, vertellen ze de lokale bevolking hoe ze dienen te handelen. Dat ze daarmee regelmatig de ‘plank misslaan’,
omdat ze niet begrijpen hoe bijvoorbeeld de landbouw werkt, is niet erg motiverend voor de lokale bevolking om veranderingen door te voeren.
Hoewel zendelingen en theologen historisch gezien dus wel aandacht voor milieuproblematiek hadden, hebben kerken en christelijke organisaties in deze tijd gek genoeg maar weinig oog voor ecologie. Het is zogenaamd niet hun ‘core business’. En dat terwijl het christelijk geloof holistisch is: wij zouden ons altijd – ook zonder klimaatprobleem – moeten afvragen hoe wij met Gods schepping om moeten gaan. Wanneer (kerk)leiders deze vraag serieus nemen, kunnen ze van enorme invloed zijn en grote veranderingen teweeg brengen. Helaas doen ze dit nog veel te weinig. Een mooie uitzondering hierop is de Ethiopische kerk. Hun werk is zelfs vanuit de ruimte te zien!
Ethiopië bestaat voor 90% uit woestijn door ontbossing. Je zou zeggen dat alle hoop op natuur verdwenen is. Maar in de provincie Amhara zie je iets bijzonders: de boskerken. Je herkent ze als groene eilanden met een grote biodiversiteit. Volgens de kerktraditie moeten kerken in Ethiopië namelijk de grond rondom hun kerk vruchtbaar houden. Dit houdt in dat hier bomen groeien, bloemen bloeien en insecten, vogels en andere dieren de plek levendig houden. Dat deze plekken ook wel ‘Gardens of Eden’ wordt genoemd is niet verwonderlijk. En zo zou de kerk eruit moeten zien, toch? De kerk als middelpunt, als oase in de woestijn. Hiermee leg je niet de focus op klimaatverandering als probleem, maar wel: wat is dit mooi! Als christenen hebben we hoop en dat mogen we laten zien!
Hoe interesseer je mensen voor het milieuvraagstuk in het binnen- en buitenland? Volgens mij helpt het wanneer je de vraag persoonlijk maakt. Op individueel niveau merken mensen wel degelijk dat het niet goed gaat met het milieu: ze hebben last van hun luchtwegen, zien vervuiling in de rivier of krijgen te maken met overstromingen. Dus in de persoonlijke leefomgeving zien mensen dat het anders moet en zijn ze bereid om in actie te komen. Wanneer je op deze manier het debat op gang brengt, is er opening om verdieping aan te brengen in de discussie over het klimaat.
Als wetenschapper wil ik onderzoeken, maar graag in samenwerking met kerken en organisaties. Samen formuleren we vragen en gaan we op zoek naar antwoorden. Daarmee sluit je aan op de behoeftes die er zijn en kun je de antwoorden ook beter implementeren binnen de organisatie. Samen met Nederlandse en buitenlandse organisaties wil ik de komende jaren kijken hoe we elkaar in het klimaatvraagstuk kunnen vinden, en wat we wereldwijd van elkaar kunnen leren.”
David Onnekink is bijzonder hoogleraar op de Martine Vonk-leerstoel voor christelijk ecologisch denken. Martine Vonk (1974-2019) studeerde milieukunde en specialiseerde zich in hoe mensen omgaan met het milieu. Thema’s als duurzaamheid en gerechtigheid verbond ze voluit met haar geloof. Met haar tomeloze energie en pioniersgeest zette ze veel in beweging, zoals in de jaren ’90 de christelijke jongerenbeweging Time to Turn. De naar haar vernoemde leerstoel is in het leven geroepen om vraagstukken rondom ecologie en gerechtigheid te doordenken en met een breed publiek te delen. Daarbij was het Martines overtuiging dat we mogen inzetten op herstel van het milieu en daarbij mogen aansluiten bij waar God al mee bezig is. David: “Dat is een hele hoopvolle boodschap, waar ik als bijzonder hoogleraar graag aan bij wil dragen!”
Dit artikel verscheen eerder in Naast, het magazine van Verre Naasten. Wil je Naast 2 keer per jaar gratis thuis ontvangen? Meld je dan hier aan. Je kunt hier Naast online lezen.
Ja, ik wil Naast 2 keer per jaar gratis thuis ontvangen
