MENU
De levensstandaard van boerenfamilies verbeteren door bij te dragen aan meer voedsel en inkomen. Met dit doel werd in 1980 de organisatie Yakerrsum opgericht op het Indonesische eiland Soemba. Een landbouw(ontwikkelings)project van Verre Naasten. In die tijd was Soemba een van de armste provincies van Indonesië.
De Indonesische Martinus Tarambiha werkt al 30 jaar bij Yakerrsum. Eerst als veldwerker en sinds 2004 als projectleider. We vroegen hem: wat is de zichtbare impact geweest van dit project, na al die jaren? Is de levensstandaard van boeren verbeterd? En hoe zit het met de invloed op de natuur in deze omgeving?
“Er is echt een mentaliteitsverandering teweeg gebracht bij de boeren hier in het oosten van Soemba, om op een andere manier landbouw te bedrijven”, stelt Martinus. “Vroeger was het bijvoorbeeld heel gewoon om ‘slash and burn’ toe te passen, om woeste stukken grond bruikbaar te maken voor landbouw. Hierbij verbrand je bomen en beplanting. Het gaat snel, maar is slecht voor de bodemvruchtbaarheid. Er wordt kostbaar organisch materiaal en stikstof verbrand. En de grond, in heuvelachtig gebied, is heel vatbaar voor afspoeling van de vruchtbare toplaag. Erosie. Nu gaat het anders: boeren planten bomen en heesters aan op de contourlijnen van de hellingen. Dat heeft een dubbel positief effect: de grond wordt vastgehouden en het blad en de twijgen van deze groenbemesters leveren extra bodemvruchtbaarheid op.”
Spaargroep in Katika Mau
Ook in de omgeving op Oost-Soemba is een hoop veranderd. Dit hangt samen met technologische ontwikkelingen en een verbeterde infrastructuur. Martinus: “Vergeleken met 30 jaar terug is het nu zeldzaam dat huizen nog daken van gras (riet) hebben. Bijna iedereen heeft nu een zinken dak. De wegen zijn sterk verbeterd door asfaltering. Sommige gebieden die vroeger moeilijk bereikbaar waren, zijn nu toegankelijk voor gemotoriseerde voertuigen. Een heel mooi voorbeeld van de natuur is dat het een stuk koeler en groener is dan voorheen rond de dorpen en velden. Dit komt door de stimulering van groenbemesters- en bosaanplant.
Helaas zien we daarvan nog niet direct een positief effect op het klimaat. De boeren merken echt dat het klimaat de afgelopen decennia veranderd is. Tot pakweg 25 jaar terug begonnen de regens altijd eind november en december. Nu is het elk jaar afwachten wanneer het plantseizoen kan starten. Dit jaar vielen de eerste regens eind januari en konden de boeren pas begin februari gaan inzaaien.”
Familiebos
De grootste impact is zichtbaar op economisch gebied: het werk van Yakerrsum droeg bij aan meer diversiteit in landbouwactiviteiten. Daardoor verbeterde de economische situatie van boeren. Ze bouwden een spaarpotje op door het houden van dieren als geiten en koeien, maar ook door de aanleg van een familiebos.
Martinus: “De aanplant van bomen levert de boeren hout op voor het bouwen van hun eigen huis en kerkgebouw; ook levert de verkoop van hout inkomsten. Zo kunnen ze hun kinderen naar school sturen, helpen om het inkomen van de kerk te verhogen, is er geld om gezondheidskosten en het huishouden te betalen. Er zijn ook boeren die meubels maken en zo hun eigen baan creëren. Ook het houden van dieren levert inkomen. Yakerrsum gaf jonge stieren uit aan boeren, als een soort krediet. Dit stiertje wordt door het boerengezin grootgebracht. Na een paar jaar wordt het dier verkocht voor de slacht. Van het geld dat de boeren krijgen voor een volwassen stier, gaat een deel naar Yakerrsum – die het weer gebruikt om voor een ander gezin een jonge stier te kopen. Het overige deel van de opbrengst gebruikt het boerengezin om zelf weer een jong dier te kopen, dat nu 100% eigendom is. En vaak is er dan nog wat geld over. Zo kunnen boeren doorgaan met het houden van vee.”
Een ander mooi voorbeeld is dat vrouwen leren om op verschillende manieren geld te verdienen. “Via cursussen van Yakerrsum leerden veel vrouwen bijvoorbeeld om lokaal voedsel te verwerken. Door cassave, zoete aardappelen en bananen te snijden, te drogen en in olie te bakken, maak je er direct eetbare en houdbare producten van. Dat levert een hogere verkoopwaarde op. Zo kunnen ondernemende vrouwen dus bijdragen aan een beter inkomen voor het gezin.”
Tot 1994 waren er uitgezondenen uit Nederland op Soemba betrokken bij het werk van Yakerrsum. Het is mooi om te zien hoe het werk van de organisatie sinds die tijd doorontwikkelde. Martinus: “Bepaalde activiteiten, zoals erosiebestrijding door terrasseren en de aanplant van groenbemesters is inmiddels volledig overgenomen door boeren zelf. In het begin werden er cursussen gegeven aan boerengroepen, waarbij ze leerden hoe ze het beste de terrassen en dijkjes konden aanleggen. De boeren kregen van ons zaaizaad voor de groenbemesters (haag/bomen). Nu weten ze zelf hoe het werkt en krijgen ze zaaigoed van elkaar. Dit geldt ook voor de aanplant van koffiestruiken in de hoger gelegen gebieden van Soemba. De productiemethoden leren ze nu van elkaar. De aanplant van bomen, voor een familiebos, is ook op deze manier overgenomen door de boeren zelf en loopt zonder bijdrage van Yakerrsum door. En het weven van Soembanese doeken door vrouwen. Uit de weefcursussen voor meisjes van Yakerrsum zijn blijvende weefactiviteiten ontstaan. Meisjes of vrouwen die dit nu ook willen doen, worden doorverwezen naar vrouwen die al goed kunnen weven om het van hen te leren.”
Na ruim 40 jaar steun is er veel verbeterd voor boeren op Soemba. De inzet van Yakerrsum is minder nodig. Daarbij is het beleid van Verre Naasten om niet voor altijd financiële steun te bieden, zodat er gewerkt wordt aan zelfstandigheid en ruimte ontstaat voor nieuwe projecten. Zodoende stopt eind 2024 de financiële steun aan Yakerrsum. Er blijft contact, maar er wordt geen structurele, financiële bijdrage meer geleverd vanuit de Overijsselse support-kerken die samenwerken binnen Indonesië Mission | Verre Naasten. Het personeel (4 medewerkers) krijgt een ontslagvergoeding naar rato van het aantal gewerkte jaren. Zij hebben allemaal hun eigen stuk grond en activiteiten waar ze van kunnen leven. De hoop is dat medewerkers in de toekomst gevraagd worden door lokale overheid of andere organisaties om nieuwe activiteiten in de landbouw te ondersteunen.
Dit artikel verscheen eerder in Naast, het magazine van Verre Naasten. Wil je Naast 2 keer per jaar gratis thuis ontvangen? Meld je dan hier aan. Je kunt hier Naast online lezen.
Ja, ik wil Naast 2 keer per jaar gratis thuis ontvangen
